Gıda İsrafı Nedir? Türkiye’de Durum Ne?

Bir Lokma Bile Kıymetli

Evde pişirdiğin bir yemeğin son tabağı dolapta günlerce bekleyip çöpe gitti mi? Ya da market raflarında indirimli etiketiyle duran ama ertesi gün çöpe atılan ürünleri gördün mü? Bu küçük gibi görünen durumlar, aslında küresel bir krizin parçası: gıda israfı.

Türkiye’de her yıl milyonlarca ton gıda çöpe gidiyor. Oysa bu israfın büyük bir kısmı, doğru planlama ve küçük farkındalıklarla önlenebilir. İşte bu yazıda sana gıda israfının ne olduğunu, Türkiye’deki güncel durumunu ve en önemlisi de Yenir gibi çözümlerle neler yapılabileceğini anlatacağız.

Gıda İsrafı Nedir?

Gıda israfı; tarladan sofraya uzanan süreçte, tüketilebilecek durumda olan gıdaların çöpe atılmasıdır. Bu, yalnızca evde tabağı bitirememekten ibaret değildir. Market raflarında tarihi geçen ürünler, lojistikte soğuk zinciri bozulduğu için çöpe giden tonlarca meyve-sebze, ya da üretim fazlası olduğu için indirimli bile satılmadan atılan paketli gıdalar… Bunların hepsi gıda israfı kapsamına girer.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)’ne göre, dünya genelinde üretilen gıdanın üçte biri her yıl israf ediliyor. Bu, yılda yaklaşık 1.3 milyar ton gıda demek. İsraf edilen bu ürünler sadece çöpe gitmiyor; aynı zamanda bu gıdaların üretimi için harcanan su, enerji ve iş gücü de boşa gitmiş oluyor.

Yani gıda israfı; ekonomik, çevresel ve sosyal açıdan çok boyutlu bir sorun. İşin sevindirici yanı ise şu: Bu krizin çözümünde bireylerin, işletmelerin ve girişimlerin yapabilecekleri çok şey var.

Türkiye’de Gıda İsrafı: Gerçekler ve Sayılar

Türkiye, dünya genelinde en çok gıda israfı yapan ülkeler arasında ilk 10’da yer alıyor. Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) tarafından yayımlanan Food Waste Index Report 2021 verilerine göre, Türkiye’de yılda kişi başına 93 kg gıda çöpe gidiyor. Bu da toplamda yaklaşık 7,7 milyon tonluk dev bir israfa işaret ediyor.

Ancak işin daha çarpıcı kısmı şu: Gıda israfı yalnızca evlerde değil, tedarik zincirinin her aşamasında gerçekleşiyor. Tarımda yanlış hasat teknikleri, depolamada bozulma, taşıma sırasında ürün kayıpları ve market raflarında “satılamadığı için” çöpe giden ürünler... Türkiye’de üretilen her 3 gıdadan 1’i, bu zincirin bir yerinde kaybediliyor.

TÜBİTAK ve Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ortak çalışmaları, özellikle yaş meyve-sebze grubunda israf oranının %40’a kadar çıkabildiğini gösteriyor. Yani tarladan çıkan 10 domatesten 4’ü sofraya hiç ulaşmadan çöpe gidiyor!

Tedarik Zincirindeki Görünmeyen Kayıplar

Gıda israfı denince çoğumuzun aklına evde ziyan olan yemekler gelir. Ancak aslında asıl büyük kayıp tarladan rafa kadar olan süreçte yaşanır. İşte bu görünmeyen ama kritik zincir, gıdanın kaderini belirleyen yerdir.

Hasat sırasında yanlış ekipman kullanımı veya zamanlama hataları nedeniyle meyve ve sebzelerin bir kısmı tarlada kalır. Depolama aşamasında ise soğuk hava koşullarının sağlanamaması, ürünlerin kısa sürede bozulmasına yol açar. Taşımada, ambalaj hataları veya uygun olmayan nakliye koşulları, tonlarca ürünün ziyan olmasına neden olur.

Market raflarına kadar ulaşan ürünlerde bile israf bitmez. Raf ömrü az kalan ya da ambalajı hafif hasar görmüş ürünler, satış şansı kalmadığı için çöpe gider. Oysa bu ürünlerin çok büyük kısmı hala güvenle tüketilebilir durumdadır.

Türkiye’de en çok israf edilen ürün grupları arasında sebze, meyve, ekmek ve süt ürünleri başı çekiyor.

Bu noktada çözüm, gıdanın sadece fiyatına değil, sürecine de değer veren bir bakış açısı gerektiriyor. İşte burada devreye Yenir giriyor…

Yenir Ne Yapıyor? İsrafı Önleyen Market Modeli

Tedarik zincirindeki israfı önlemek mümkün mü? Evet. Hem de her gün. Yenir tam olarak bu noktada devreye giriyor: "Satılamayan değil, çöpe gitmemesi gereken ürünler" mottosuyla, gıda israfını sahada önleyen bir sistem kurduk.

Yenir, şehir merkezlerindeki büyük markaların (Migros, A101, Getir, Metro, vb.) ellerinde kalan, tüketilebilir ama raf ömrü kısıtlı ürünlerini her gün Re-Sell Hub'larımıza toplar. Bu ürünler burada detaylı bir kalite kontrol sürecinden geçer. Fiziksel hasar kontrolü, son tüketim tarihi değerlendirmesi, soğuk zincir uygunluğu gibi pek çok kritere göre ürünler sınıflandırılır.

Sonrasında bu ürünler:

• Yenir Market’lerde raflara dizilir,
• Yenir mobil uygulaması ve yenir.com üzerinden tüketiciyle buluşur,
• %30 ila %80’e varan indirimlerle satışa sunulur.

Yenir’in modeli sayesinde sadece evlerde değil, zincirin başında israf durdurulmuş olur. Böylece hem ürün boşa gitmez, hem üreticiler kaybetmez, hem de tüketiciler en uygun fiyatlı süpermarket deneyimini yaşar.

🛒 Her gün kurtarılan 50.000+ ürün.

💚 Her ay 1.000.000’dan fazla ürün israftan kurtarılıyor.

♻️ Karbon salımı azalıyor, tasarruf artıyor.

Kısacası: Yenir, israf savaşçılarını örgütleyen bir sistem.

İsraf Savaşçısı Olmak Senin Elinde!

Her gün, her alışverişte bir tercih yapıyoruz. Farkında olmadan israfa ortak mı olacağız, yoksa bilinçli bir tüketici olarak bu döngüyü kıranlardan mı olacağız?

Unutma: Gıda israfı sadece üreticinin değil, hepimizin sorunu. Ve çözüm, senin elinde başlıyor.

📱 Yenir’i indirerek,

🛒 Yenir Market’lerden alışveriş yaparak,

📢 Çevrendekilere anlatarak, sen de bir israf savaşçısı olabilirsin.

Her kurtarılan ürün; çöpe gitmeyen bir kaynak, azalttığın karbon ayak izi ve cebinde kalan bir tasarruf demek. Yenir, yalnızca indirimli alışveriş yapabileceğin bir yer değil; daha sürdürülebilir bir gelecek için attığın adım.

Gıda israfını azaltmak için ilk adımını bugün at. Yenir, seni bekliyor.